Wielu z nas utożsamia kwestię oświetlenia, lamp ,elektryczności z czasami stosunkowo bliskimi nam i ma w sumie rację. Ciekawą sprawą jest kwestia tego, jak odbywało się to w średniowieczu .Nie jest tajemnicą, że w głownej mierze nie wiodły prymu tam lampy, lecz akcesoria typu pochodnie emanujące światłem pochodzącym z płomienia ognia, jest to jednak niewątpliwie tematyka godna uwagi i zainteresowania. Każdy, kogo interesuje ta tematyka powinien zgłębić się w nasz artykuł dotyczący niczego innego jak kwestii lamp w czasach średniowiecznych. Każdy z nas zna dobrze świeczki. Dla nas są to pospolite produkty dostępne w każdym domu oraz sklepie za niewielkie pieniądze, natomiast w średniowieczu l ten substytut lamp niestety nie był dostępny dla wszystkich zainteresowanych, a jedynie dla zamożnych ludzi, gdyż wyrób świec był bardzo kosztowny, gdyby chciało się oświetlać nim domy w tamtych czasach co noc.
Substytutem lamp były więc niekiedy ogniska domowe, które płonęły wieczorami w domach ludzi, którzy kominek potrafili sobie wybudować , co nie było wbrew pozorom tak powszechne z racji niebywale dużego zagrożenia pożarowego,a pożar jednego budynku mógł oznaczać pożar całej wioski. Stosowano niekiedy rożnego typu kubełki oraz naczynia w których znajdowały się żarzące się węgle, bądź też inne łatwopalne materiały.Oświetlenie było stosowane zazwyczaj tylko wtedy gdy było naprawdę wymagane, w tamtych czasach oświetlenie pokoju nie polegało na jednym naciśnięciu na włącznik, pozyskanie źródła światła który był prymitywnym zamiennikiem dzisiejszej lampy było procesem złożonym i skomplikowanym. Jednak nie było to żadnym problemem dla ówczesnych ludzi. Ich tryb oraz styl życia był nieco inny, niż nasz. Gdy robiło się ciemno był to jasny sygnał, że czas najwyższy po prostu isć spać.
Często źródło ognia gromadziło społeczności i jednoczyło ludzi. W czasie regionalnych ceremonii, czy też obrzędów tak jak święta, ludzie gromadzili się przy czy to wielkich paleniskach, czy też przy większej ilości małych ognisk i spędzali tam razem czas, świętowali, oraz przygotowali pożywienie. Najpowszechniejszym źródłem światła był jednak najzwyklepszy kaganek, na który mógł sobie pozwolić nawet wyjątkowo biedny człowiek w tamtych czasach. Było to gliniane naczynie, zaopatrzone w knot podobny jak w dzisiejszych świeczkach a proces spalania zachodził za pomocą rozmaitych tłuszczy oraz niedrogich olejów. Tłuszcze pozyskiwano albo z roślin, albo z korpusów martwych zwierząt . Dowiedzieć się wielu ciekawych rzeczy dotyczących kwestii oświetlenia w średniowieczu możemy się z licznych manuskryptów oraz ikonografii, które zachowały się w świetnym stanie do dnia dzisiejszego.
Możemy na tego typu dziełach ujrzeć powszechne życie połączone z wątkami oświetlenia. Na jednym z manuskryptów widzimy rodzinę ,która ucztuje przy kominku , dostrzec możemy sposób w jaki budowano w tamtych czasach kominki, co bardzo różni się od dzisiejszych modeli a także ich przeznaczenia. Jak widzimy na kolejnym z zachowanych dzieł ikonograficznych luksusy takie jak świeca były zarezerwowane jedynie dla ludzi wyjątkowo zamożnych i żyjących w zamkach, nie zaś wiejskich chatach ,świeca więc była niekiedy wyznacznikiem statusu społecznego oraz stopnia zamożności danej osoby.Na tego typu oświetlenie mogli sobie pozwolić między innymi zamożni kupcy w swoich domach oraz cechach.
W ikonografii pojawiają się one dosyć często , jednak trzeba uczulić, że prymitywne wersje świeczek byli w stanie wykonywać nawet chłopi we własnym zakresie, jednak nie było to dla nich opłacalne z racji marnowania cennego tłuszczu, który nie był przeznaczony na straty. Jako ciekawostkę, jeśli chodzi o nasz kraj warto wspomnieć, iż Polska w tamtych czasach miała niemały monopol na handel woskiem w średniowiecznej Europie ,w związku z czym akurat w kwestii obywateli naszego kraju nawet chłopi mogli pozwolić sobie na świeczki, czego nie można powiedzieć o reszcie naszych sąsiadów, bądź innych państw w Europie. Słuchając opowieści rodem ze średniowiecza możemy uzmysłowić sobie jak wielkim dobrodziejstwem jest dostępna wszędzie energia elektryczna, a dostawy jej, oraz koszty żarówek to nie majątek nawet dla niezamożnej części społeczeństwa. Światło było często pośrednią konsekwencją procesu takiego jak gotowanie kolacji, choć był wykorzystywany przez mieszkańców, np. do szycia ubrań, bądź czytania .Kolejną kwestią gdy chodzi o świeczki ,które były substytutem lampy były ich rodzaje . Czym innym były wystawne ,drogie świece, które gościły na stołach w czasie uczt zamożnych obywateli miast, a czym innym były mizerne pałeczki kiepskiej jakości wosku, które czasem zdobywali wieśniacy.
W późniejszym czasie świeca łojowa przestała być wielkim niedostępnym luksusem, lecz dobrej jakości świece woskowe były jednak dalej zarezerwowane dla najzamożniejszej części społeczeństwa. Już wtedy, podobnie jak dzisiaj w dziedzinie lamp można było zauważyć wyszukane kształty, rozmiary, zakrzywienia a także świeczniki, które nierzadko były wykonywane przy użyciu złota oraz kamieni szlachetnych na zlecenie królów, czy duchowieństwa do celów sakralnych.
Przykład takiego świecznika który był jednocześnie dziełem sztuki to świecznik, który możemy ujrzeć na znanym chyba wszystkim z nas obrazie „Zaślubiny Arnolfinich” ,co jest najlepszym świadectwem sztuki w tamtych czasach . Dziełami sztuki nie były jedynie świeczniki , do czasów dzisiejszych zachowały się nawet wysokiej jakości kaganki wykonane również z elementów złotych. Kaganki odeszły już do lamusa, choć nie można powiedzieć,by znikły absolutnie. Co ciekawe wątek kaganków da się również zauważyć we współczesnych modelach lamp . Na miejscu knota znajduje się żarówka i jest to całkiem przyjemny wizualnie efekt jeśli chodzi o oświetlenie domów i mieszkań .Podobnie z lampami stylizowanymi na świeczniki, które zawierająw w sobie niekiedy nawet cztery żarówki, a nie tylko jedną jak w tradycyjnych lampach stojących. Dodatkowym atutem tego typu rozwiązań jest niesamowite piękno ,gdyż efekt swietlny jaki generują tego typu lampy jest wyjątkowo interesujący .
Dziwić mogło by, że nie stosowano pochodni na tak szerokąskalę, jednakże wbrew przekonaniom, które utrwalają w nas filmy oraz bajki pochodnia wcale nie płonie tak długo jak by się mogło wydawać i emituje dosyć duża ilość dwutlenku węgla oraz czadu, który jest drażniący a w przypadku stosowania tego źródła światła w domu na stałe mógłby narazić domowników na zaczadzenie, bądź nagły pożar domostwa. Były one dobrym rozwiązaniem, jeśli chodzi o oświetlanie drogi w ciemnym lesie, czy oświetleniu izby na czas uczty, natomiast dosyć szybka eksploatacja i kwestie zdrowotne sprawiały, że nie były one możliwe w szerokim zastosowaniu. Ciekawym przykładem tego, jak wyglądała kwestia oświetlenia, gdy brak było lamp w średniowieczu jest niepozorna gra sims:średniowiecze. Wszyscy, którzy grali w ten symulator życia dobrze znają rozmaite warianty lamp naściennych ,czy lamp stojących bazujących na wykorzystaniu ognia